Λειτουργικός και τεχνολογικός αναλφαβητισμός


Ο αναλφαβητισμός, φαινόμενο που μελετήθηκε και αναλύθηκε διεξοδικά μέσα στις δεκαετίες, συναντάται σε δύο μορφές: την ολική, η οποία χαρακτηρίζεται από πλήρη άγνοια γραφής και ανάγνωσης, και τη μερική, κατά την οποία υπάρχει η δυνατότητα ανάγνωσης, αλλά όχι γραφής. Με λίγα λόγια, οι αναλφάβητοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τους οργανικά αναλφάβητους, εκείνους δηλαδή που δεν διδάχτηκαν ποτέ γραφή και ανάγνωση, άρα δεν φοίτησαν ποτέ στο σχολείο, και τους λειτουργικά αναλφάβητους, εκείνους δηλαδή που διδάχτηκαν γραφή και ανάγνωση, αλλά στη συνέχεια δεν καλλιέργησαν τις γνώσεις που έλαβαν, με αποτέλεσμα οι ικανότητές τους να ατονήσουν.
Η γενίκευση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης για όλους και η ραγδαία εξάπλωση των συμβατικών Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας συνέβαλαν στον περιορισμό του οργανικού αναλφαβητισμού. Ωστόσο, ο δυτικός κόσμος, ο προηγμένος τεχνολογικά και κοινωνικά, περικλείει αρκετά μεγάλα ποσοστά αναλφάβητων ατόμων. Στη σημερινή εποχή ο αναλφαβητισμός είναι έννοια συνθετότερη απ' ό,τι ήταν την εποχή που οι αναλφάβητοι υπέγραφαν με σταυρό. Τα αναλφάβητα άτομα των αναπτυγμένων χωρών τού σήμερα είναι άνθρωποι που εγκατέλειψαν τις όποιες στοιχειώδεις γνώσεις απέκτησαν σε κάποια στιγμή της ζωής τους, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να κατανοήσουν και να αξιολογήσουν απλά γεγονότα της καθημερινής κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής. Σήμερα αναλφάβητος δεν είναι μόνον εκείνος που δεν γνωρίζει να διαβάζει και να γράφει. Είναι κι εκείνος που δεν κατανοεί πότε ο συνομιλητής του μιλάει «σχηματικά», που δεν μπορεί να βγάλει άκρη με τις πινακίδες στον δρόμο, που αδυνατεί να αντιληφθεί πόσο είναι ο 19% φόρος επί του ποσού που τελικά θα πληρώσει.
Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα εξακολουθούμε, δυστυχώς, να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού. Ο αναλφαβητισμός αποτελεί πρόβλημα υπαρκτό σε πολλές περιοχές της χώρας, αν και πλήττει κυρίως αγροτικούς πληθυσμούς. Καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ηλικιών, ακόμη και νέους 15-25 ετών, ανεξαρτήτως φύλου.
Ο αναλφαβητισμός, ως φαινόμενο, επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του κράτους. Η εκπαίδευση των ενηλίκων, μέσα από τις κρατικά χρηματοδοτούμενες σχολές, δίνει τη δυνατότητα σε άτομα που δεν είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σχολείο κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα, ώστε να αποκτήσουν τις βασικές -ή και περισσότερες- γνώσεις.
Ειδικότερα για τη χώρα μας, η θέσπιση ενός δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, με υποχρεωτική διάρκεια παρακολούθησης για τα παιδιά, αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος για τη δραστική αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού, καθώς διασφαλίζει τη μείωση ή και την εξάλειψη -με λίγη αισιοδοξία- στις μελλοντικές γενιές.
Στο κατώφλι του 21ου αιώνα, παράλληλα με την κλασική έννοια του αναλφαβητισμού, εμφανίστηκε με πρωτόγνωρη ορμή και το φαινόμενο του τεχνολογικού-ψηφιακού αναλφαβητισμού. Καθώς ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, το Διαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο έχουν κατακλύσει τη σύγχρονη ζωή, η στοιχειώδης ικανότητα διαχείρισης των πληροφοριών που διοχετεύονται μέσω των ψηφιακών επιτευγμάτων αναδεικνύεται σε γνώση μείζονος σημασίας - όμοια με αυτή της γραφής και της ανάγνωσης. Τίποτε άλλο δεν έχει αλλάξει τον κόσμο μας (και τον μικρόκοσμό μας, σε τελική ανάλυση) τόσο θεαματικά όσο η εξέλιξη της τεχνολογίας.
Πολλοί συγκρίνουν τον αντίκτυπο που είχε για την ανθρωπότητα η εφεύρεση του μικροεπεξεργαστή με εκείνον της ανακάλυψης του τροχού. Μέχρι την πλήρη αξιοποίηση του τροχού πέρασαν πολλοί αιώνες... Από την εφεύρεση όμως του μικροεπεξεργαστή και του προσωπικού υπολογιστή πέρασαν λιγότερο από 20 χρόνια! Είναι, συνεπώς, πολύ λογικό να υποθέσουμε ότι μετά την πάροδο μερικών δεκαετιών ή ετών, ο ορισμός του αναλφαβητισμού είναι ιδιαίτερα πιθανό να εμπεριέχει την έλλειψη γνώσης διαχείρισης των απλών πληροφοριών (αποστολή e-mail, αποθήκευση δεδομένων στον σκληρό δίσκο, «κατέβασμα» μουσικού αρχείου) που διοχετεύονται μέσω του προσωπικού ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Κάτια Αντωνιάδη, Ελευθεροτυπία 6-9-2008

Ερωτήσεις:

Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου;

Να χωρίσετε το κείμενο σε τρεις ενότητες και να δώσετε έναν τίτλο στην καθεμία.

Να παρουσιάσετε στην τάξη σας την περίληψη του κειμένου με 80 περίπου λέξεις.

Με ποια μέθοδο συλλογισμού (παραγωγή-επαγωγή) αναπτύσσεται η προτελευταία παράγραφος του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα εξακολουθούμε, δυστυχώς, να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού. Ο αναλφαβητισμός αποτελεί πρόβλημα υπαρκτό σε πολλές περιοχές της χώρας, αν και πλήττει κυρίως αγροτικούς πληθυσμούς. Καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ηλικιών, ακόμη και νέους 15-25 ετών, ανεξαρτήτως φύλου.
Σε ποιους παράγοντες θα αποδίδατε εσείς το παραπάνω γεγονός;

Στο κατώφλι του 21ου αιώνα, παράλληλα με την κλασική έννοια του αναλφαβητισμού, εμφανίστηκε με πρωτόγνωρη ορμή και το φαινόμενο του τεχνολογικού-ψηφιακού αναλφαβητισμού.
Να αναπτύξετε την παραπάνω θέση σε μια παράγραφο 70 λέξεων.

Πιστεύετε ή όχι ότι η νέα μορφή αναλφαβητισμού συνδέεται με τις νέες τεχνολογίες; Προσπαθήστε να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.
Αν το πιστεύετε, μπορείτε να προτείνετε παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα;
Αν δεν το πιστεύετε, ποια νομίζετε ότι θα είναι στο μέλλον τα κριτήρια ώστε να χαρακτηρίζεται κάποιος αναλφάβητος;
Θεωρήστε ότι το κείμενό σας αποτελεί, στα πλαίσια διαλόγου της εφημερίδας που αφορά τον αναλφαβητισμό, προέκταση ή απάντηση στο προηγούμενο κείμενο και θα δημοσιευτεί στην ίδια εφημερίδα. (500 λέξεις)