Περίληψη παραγράφου

Άσκηση 1η

Στις παραγράφους που ακολουθούν:

• Να επισημάνεις το θεματικό πυρήνα της καθεμιάς.
• Να ιεραρχήσεις τις ιδέες – πληροφορίες του κειμένου από την πιο σημαντική προς τη λιγότερο σημαντική.
• Να συνθέσεις την περίληψή τους. 

Α. Στη συμμετοχική δημοκρατία η ενεργός παρουσία των πολιτών εκδηλώνεται σε όλες τις συλλογικές εκφράσεις. Στα κόμματα, στην Αυτοδιοίκηση, στα συνδικάτα, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην προστασία του καταναλωτή, στην καταπολέμηση της ρύπανσης, της μόλυνσης, στην προστασία της ποιότητας ζωής. Η όποια αναγκαία συλλογική δραστηριότητα βρίσκει στήριγμα τον ενεργό πολίτη. Από την έσχατη λεπτομέρεια ή ένδειξη για διάθεση συμμετοχής. Πόσοι και πόσοι αρνούνται να μετέχουν στην «ταπεινή» επιτροπή της πολυκατοικίας. Κι ωστόσο είναι αυτοί ακριβώς που παραλογιζόμενοι ζητούν απαιτητικά ευθύνες απ’ αυτούς που ανταποκρίθηκαν στο χρέος της συμμετοχής. Αποκάλυψη νοοτροπίας ανενεργού πολίτη, που όλο και θα φορτίζεται όσο προχωρούμε στα σημαντικά και δύσκολα.

Β. Η ευκολία στη διακίνηση της πληροφορίας, συνδυασμένη με τα όργανα οργάνωσης και έξυπνης αναζήτησής της έχει προσδώσει σε κάθε δικτυωμένο πολίτη του πλανήτη μας πολύ μεγαλύτερη «φαινομενική σοφία» και πολύ μεγαλύτερη «φαινομενική δύναμη» απ’ ό,τι θα μπορούσαν να του δώσουν η μεγαλύτερη μορφωτική και η μεγαλύτερη κοινωνική επανάσταση. Παραδείγματα: πριν 20 χρόνια πόσοι άνθρωποι στο σύνολο της ανθρωπότητας είχαν πρόσβαση στο σύνολο της ανθρώπινης γνώσης χωρίς να φύγουν από το γραφείο τους ή πρόσβαση στις αγορές προϊόντων από το σπίτι τους, ενώ έχουμε πια και την αμφίδρομη επικοινωνία που επιτρέπει και δημοσκοπήσεις.

Γ. Σήμερα το σκηνικό έχει αλλάξει. Στις πολύβουες και κατειλημμένες από το καυσαέριο μεγαλουπόλεις τα παιδιά επιστρέφουν τρέχοντας από το σχολείο, είτε με τα πόδια και πάντοτε με τη συνοδεία κάποιου μεγάλου είτε με τα σχολικά, για να μπουν πάλι τρέχοντας στο ασανσέρ της πολυκατοικίας και να καταλήξουν με βιασύνη σε ένα γεύμα που θα οδηγήσει σε μια γρήγορη πέψη προκειμένου να αρχίσουν οι εξωσχολικές δραστηριότητες! Ξένες γλώσσες, αθλητικά, ωδεία, μαθήματα πληροφορικής και πάλι πίσω στο σπίτι για το διάβασμα της επόμενης ημέρας. Ώσπου κάπου αργά το βράδυ θα κλείσουν οι τηλεοράσεις και θα πέσει σιωπητήριο. Ώρες δουλειάς: 10-12!

Άσκηση 2η

Να δώσετε τις περιλήψεις των παρακάτω παραγράφων αφού πρώτα ακολουθήσετε την εξής διαδικασία:

1. διαπιστώνω το θέμα της παραγράφου 

·     μέσα από τη θεματική περίοδο, αν υπάρχει

·    μέσα από το σύνολο των λεπτομερειών, αν η θεματική περίοδος απουσιάζει

·    καταγράφω πυκνώνοντας ως σημείωση τον θεματικό πυρήνα της παραγράφου χωρίς να αντιγράφω το κείμενο

2. κρατώ σημειώσεις των σημαντικών λεπτομερειών με την αναγκαία πύκνωση χωρίς να αντιγράφω το κείμενο 

3. διατυπώνω τον πλαγιότιτλο της παραγράφου

4. εντοπίζω τις διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις καθώς και τις σχέσεις των νοημάτων μεταξύ τους

5. συνθέτω την περίληψη της παραγράφου

Α.

Γύρω στα 1865 το μοναστηριακό, δηλαδή η διάθεση των εισοδημάτων των μοναστηριών, και η δικαιότερη ρύθμιση του φορολογικού συστήματος είναι δύο προβλήματα ακανθώδη που ενδιαφέρουν άμεσα όλους τους Κρήτες και που η μη επίλυσή τους από τις τουρκικές αρχές δημιουργεί ένταση. Οι Κρήτες απαιτούσαν να τεθούν κάτω από τον έλεγχο των δημογερόντων – εκπροσώπων του λαού τα εισοδήματα των μοναστηριών, τα οποία ως τότε ελέγχονταν από τον τούρκο βαλή (γενικό διοικητή) και από τους επισκόπους. Απαιτούσαν επίσης άμεση μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Ο φόρος εισπράττονταν σχεδόν αυθαίρετα από εκμισθωτές, σύμφωνα με τη δική τους εκτίμηση και επομένως ήταν δυσβάστακτος.

Β.

            Ο πληθυσμός είναι το σύνολο των ανθρώπων που ζουν σε μια χώρα, έχουν δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα. Ο λαός, αντιθέτως, είναι νομικό πρόσωπο. Είναι η σύνοδος των πολιτών η οποία αποκτά υπόσταση με τον κατευνασμό των παθών (όσο είναι δυνατόν) και τη μυστική έκφραση της συνείδησης των μελών της  (μυστική, προσωπική και ελεύθερη, όπως το τυπωμένο δελτίο που γλιστρά μέσα από τη σχισμή της κάλπης). Ο πληθυσμός είναι φωτογραφία. Ο λαός είναι ταινία, διαθέτει δυναμική, ιστορία και σασπένς. Ο λαός δεν είναι ένα συνονθύλευμα εθνοτήτων ούτε είναι το ίδιο πράγμα με τη μάζα, την πολυκοσμία, τον όχλο. Δεν μπορεί να ταυτιστεί με μια κατηγορία καταπιεσμένων, όσο συμπαθητικοί κι αν είναι αυτοί, με αυτούς που λέμε, κατά τα άλλα, ανθρώπους του λαού, με τη φτωχολογιά.

Γ.

            Το θέατρο σκιών είναι μια παμπάλαια μορφή θεάτρου που έχει τις ρίζες της στην Ασία (πιθανότατα στην Ινδία). Στη χώρα μας, αυτό το θέαμα ταυτίστηκε με το θέατρο του Καραγκιόζη, το οποίο έφτασε ως εμάς από την Τουρκία, κατά τον 19^ο αιώνα. Οι φιγούρες του θεάτρου σκιών, οι οποίες προβάλλονται πάνω σε μια πάνινη οθόνη, κατασκευάζονταν αρχικά από δέρμα, κι αργότερα από περγαμηνή, χαρτί, χαρτόνι, μέταλλο, ενώ σήμερα γίνονται κατά κανόνα από πλαστικό.

Άσκηση 3η

Αν όχι ο βεβαιότερος, ασφαλώς όμως ο παραστατικότερος δείκτης πολιτισμού μιας κοινότητας ανθρώπων είναι ο τρόπος ψυχαγωγίας της. Λαοί με ένστικτα ανημέρωτα και χαμηλό επίπεδο μόρφωσης διασκεδάζουν βάναυσα˙ αντίθετα όσοι ημέρωσαν τα ήθη τους και καλλιέργησαν το πνεύμα τους αγαπούν ευγενείς μορφές και λεπτά μέσα ψυχαγωγίας. Ο ίδιος κανόνας ισχύει και για τον χαρακτηρισμό των ατόμων: «πες μου πώς διασκεδάζεις να σου πω ποιος είσαι». Ο αβρός στους τρόπους και πνευματικά προικισμένος άνθρωπος είναι και στην ψυχαγωγία του εκλεκτικός και διακριτικός˙ ο βάρβαρος και άξεστος αγαπάει τις διασκεδάσεις που τον αποκτηνώνουν.

1.      Ποια είναι η θεματική περίοδος της παραγράφου;

2.      Ποιες είναι οι σημαντικές λεπτομέρειες της παραγράφου;

3.      Ποιες θεωρείτε πως είναι οι λέξεις - κλειδιά που δηλώνουν το θέμα και τις σημαντικές λεπτομέρειες της παραγράφου;

4.      Προσπαθήστε τώρα με τη βοήθεια αυτών των λέξεων και δικά σας λόγια να αποδώσετε τόσο το θέμα της παραγράφου όσο και τις λεπτομέρειες.

5.      Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή της παραγράφου; Ποια νοηματική σχέση κυριαρχεί στην παράγραφο;

6.      Με βάση τις παραπάνω απαντήσεις και σημειώσεις να αποδώσετε σε περίληψη την παραπάνω παράγραφο χωρίς να ξεπεράσετε τις 40 λέξεις.