Για τη Βιοηθική

Συνέντευξη του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκου Μοσχονά, που μετέχει στο διεθνές πρόγραμμα Ανάλυσης του Ανθρώπινου Γονιδιώματος.

[…] Η επέμβαση στη φύση μ' αυτόν τον τρόπο που περιγράψατε, είναι κατά τη γνώμη σας ηθική;

Πριν απαντήσω, θα ήθελα να επισημάνω ότι η αντίληψη περί του τι είναι κοινωνικά αποδεκτό ή μη αποδεκτό / ηθικό ή μη ηθικό, είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό μετεξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Κάτι που σήμερα μας εντυπωσιάζει, μπορεί αύριο να φαίνεται φυσιολογικό. Για παράδειγμα, θα σας αναφέρω την εντύπωση που είχε προκαλέσει στο κοντινό παρελθόν η είδηση της δυνατότητας μεταμόσχευσης καρδιάς από ένα άτομο σε άλλο ή η δημιουργία ανθρώπινων εμβρύων σε δοκιμαστικό σωλήνα. Στην αρχή εμφανίστηκαν ηθικά προβλήματα, το πρώτο μωρό "του σωλήνα" έγινε διάσημο, με την κακή έννοια του όρου. Σήμερα αυτές οι ιατρικές πράξεις θεωρούνται πράξεις ρουτίνας, έχουν γίνει αποδεκτές από τις περισσότερες κοινωνίες και σχεδόν κανείς πλέον δεν διερωτάται αν υπάρχουν ηθικά διλήμματα ή όχι. Βέβαια, πάντα η κοινωνία πρέπει να είναι προσεκτική στο τι είναι επιτρεπτό και τι όχι. Το κριτήριό μας θα πρέπει να είναι το "πόσο καλά γνωρίζουμε αυτό που θέλουμε να κάνουμε και το γιατί το κάνουμε". Η Βιολογία, η ηθική της οποίας έχει τελευταία κατηγορηθεί ότι αντιμετωπίζει τον έμβιο κόσμο ως παιχνίδι "κατασκευών", κάτι δηλαδή σαν playmobil, όπου ανάλογα με τις επιθυμίες σου μπορείς να κατασκευάσεις με τα ίδια δομικά στοιχεία ένα σωρό διαφορετικά αντικείμενα, έχει την αγωνιώδη υποχρέωση να κατανοεί με όσο μεγαλύτερη ακρίβεια και πιστότητα τους μηχανισμούς που διέπουν τη ζωή και τις συνέπειες που μπορεί να προξενήσει σ' αυτήν μια αλλαγή που θα επιθυμήσουμε να επιβάλουμε.

            Η κάθε ανακάλυψη δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή. Απλώς αποτελεί έναν κρίκο στην αέναη προσπάθεια του ανθρώπου να κατανοήσει τον φυσικό κόσμο που τον περιβάλλει και από τον οποίο προέρχεται. Ωφέλιμη ή επιβλαβής, όμως, μπορεί να είναι η εκάστοτε προσπάθεια εφαρμογής των αποτελεσμάτων της ανακάλυψης. Και, για να ολοκληρώσω την απάντηση επιγραμματικά, θα έλεγα ότι δεν φοβάμαι τη γνώση όσο εντυπωσιακή και απρόβλεπτη κι αν είναι. Την άγνοια και τις κακές προθέσεις φοβάμαι.

Εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Αφιέρωμα: Γενετική, 24/4/99

            Ο καθηγητής κ. Μοσχονάς αν και ισχυρίζεται ότι "κάθε ανακάλυψη δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή" ωστόσο εκθέτει κάποιους λόγους που προκαλούν τον σκεπτικισμό μας για την πρόοδο της επιστήμης. Αφού τους εντοπίσετε να γράψετε ένα κείμενο για την σχολική σας εφημερίδα όπου θα εξηγείτε συνολικά τις αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν την επιστημονική γνώση εναντίον του ανθρώπου. (500-600 λέξεις)