Συνημμένη και απόλυτη μετοχή



Όπως είδαμε οι μετοχές αν και μοιάζουν με επίθετα στη μορφή, ωστόσο δηλώνουν μια πράξη, ένα γεγονός, μία κατάσταση όπως κι ένα ρήμα. Επομένως έχουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός ρήματος με πρώτο και κύριο ένα υποκείμενο. Και στην περίπτωση των μετοχών δηλαδή υπάρχει κάποιος φορέας για την ενέργεια που εκφράζουν. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:


Παράδειγμα 1

ἀκροασάμενοι τῆς ἀπολογίας τότε ἤδη ψηφίζεσθε

αφού ακούσετε την απολογία τότε πλέον ψηφίστε


Για να εντοπίσουμε το υποκείμενο του ρήματος συνήθως ρωτάμε «ποιος/ποιοι». Στο παραπάνω παράδειγμα η απάντηση είναι «ὑμεῖς/εσείς». Αν επαναλάβουμε την ερώτηση και για το υποκείμενο της μετοχής το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο: αφού ακούσετε ποιοι; «ὑμεῖς/εσείς». Το νόημα που προκύπτει είναι απολύτως λογικό.


Διαπίστωση: το υποκείμενο του ρήματος (αυτοί που θ’ αποφασίσουν)  είναι ταυτόχρονα και υποκείμενο της μετοχής (ὑμεῖς/εσείς).

Παράδειγμα 2

ἐκεῖνον πέμπω εἰς ἄστυ, πευσόμενον (μτχ μέλ. του ρ. πυνθάνομαι: μαθαίνω, πληροφορούμαι) περὶ τοῦ ἀδελφοῦ.

Εκείνον στέλνω στην πόλη, για να μάθει για τον αδερφό μου.


Ας κάνουμε τις ίδιες ρωτήσεις για να εντοπίσουμε τα υποκείμενα του ρήματος και της μετοχής. Στην περίπτωση του ρήματος (πέμπω) το υποκείμενο είναι «εγώ». Στην περίπτωση της μετοχής (πευσόμενον) το λογικό υποκείμενο είναι «εκείνος» (στο κείμενο «ἐκεῖνον»).


Διαπίστωση: το υποκείμενο της μετοχής και το υποκείμενο του ρήματος είναι διαφορετικά. Ωστόσο το υποκείμενο της μετοχής
(ἐκεῖνον) είναι ταυτόχρονα και αντικείμενο του ρήματος. Άρα υπάρχει μια στενή σχέση μεταξύ τους. Τόσο στενή που η μετοχή "πευσόμενον" βρίσκεται σε αιτιατική ενικού αριθμού στο αρσενικό όπως και το αντικείμενο του ρήματος «ἐκεῖνον».


1ο Συμπέρασμα: και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις το υποκείμενο της μετοχής έχει στενή σχέση με το ρήμα. Μ’ άλλα λόγια η μετοχή και το υποκείμενό της αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πρότασης (υποκείμενο/αντικείμενο) και χωρίς αυτά το νόημα μένει μετέωρο/ανολοκλήρωτο. Στην περίπτωση αυτή η μετοχή ονομάζεται συνημμένη δηλαδή στενά δεμένη/ενωμένη με το ρήμα καθώς το υποκείμενό της είναι ταυτόχρονα υποκείμενο (παρ. 1) ή αντικείμενο (παρ. 2) του ρήματος.


Σημείωση: Για την έννοια της λέξης «συνημμένη» θυμηθείτε το σηματάκι με το συνδετήρα που υπάρχει στα μέιλ ή στο fbγια να στείλουμε συνημμένα δηλαδή ενωμένα με το μήνυμά μας κάποια αρχεία.


                                           

Παράδειγμα 3

Κῦρος ἀνέβη ἐπὶ τὰ ὄρη οὐδενὸς κωλύοντος

Ο Κύρος ανέβηκε στα βουνά επειδή κανείς δεν τον εμπόδιζε.


Ας επαναλάβουμε τη διαδικασία. Διαπιστώνουμε ότι το υποκείμενο του ρήματος είναι «Κῦρος» ενώ υποκείμενο της μετοχής (κωλύοντος) είναι το «οὐδενός/κανείς».


Διαπιστώσεις: α. Το «ουδενός» δεν έχει κανέναν άλλο ρόλο στην πρόταση, δηλαδή δεν έχει καμία σχέση με το ρήμα «ἀνέβη» (ούτε υποκείμενό του ούτε αντικείμενό του).

β. βρίσκεται σε πτώση γενική.


2ο Συμπέρασμα: Η μετοχή μαζί με το υποκείμενό της (οὐδενός κωλύοντος) λειτουργούν ανεξάρτητα από την πρόταση ως μια επιπλέον παρενθετική πληροφορία. Στην περίπτωση αυτή η μετοχή ονομάζεται απόλυτη δηλαδή το υποκείμενό της συνδέεται μόνο και αποκλειστικά με τη μετοχή και καθόλου με το ρήμα της πρότασης. Για να δείξουν αυτή την ανεξαρτησία της μετοχής και του υποκειμένου της οι αρχαίοι τα έβαζαν σχεδόν πάντα σε πτώση γενική. Γι’ αυτό και η μετοχή στην περίπτωση αυτή ονομάζεται γενική απόλυτη.



Όλα τα παραπάνω στηρίζονται σε μια βασική αρχή: η μετοχή και το υποκείμενό της (το πρόσωπο δηλαδή που βρίσκεται πίσω από την πράξη που εκφράζει η μετοχή) έχουν πάντοτε τον ίδιο αριθμό (ενικός-πληθυντικός), το ίδιο γένος (αρσενικό-θηλυκό) και την ίδια πτώση.

Μετοχές - 2η άσκηση



Στα παρακάτω παραδείγματα ας προσπαθήσουμε να αποδώσουμε στα νέα ελληνικά  τις μετοχές, με τη βοήθεια που ακολουθεί:
Επειδή…
Όταν, αφού…
Αν…
Αν και, παρόλο που…
Για να…
-οντας, -ώντας, -μενος –η -ο
1.Τῶν Κορινθίων ἀπελθόντων οὐ πολύ ὕστερον Ἀθηναῖοι δέκα ναῦς Κερκυραίοις ἀπέστειλαν βοηθούς.
2.Νικήσαντες, ἁπάντων τούτων κύριοι ἔσεσθε.
3.Ὁ δ’ εὐθύς τριήρεις ἐπλήρου ὡς βοηθήσων κατά θάλατταν.
4.Ἔπεμπον ἐς την Λακεδαίμονα πρέσβεις ἡγούμενοι ἡσυχίαν ἔχειν.
5.Δειπνήσαντες δε ἀπελαύνετε.
6.Ὁ δε Θεμιστοκλῆς προαισθόμενος, φεύγει ἐκ Πελοποννήσου ἐς Κέρκυραν.
7.Οὐδεν ἐρῶ προς ταῦτα, ἔχων εἰπεῖν.
8.Το πλῆθος ἄμετρον ὁρῶντες ὅμως ἐτολμήσατε ἰέναι εἰς αὐτούς.
9.Προείλετο μᾶλλον τοῖς νόμοις ἐμμένων ἀποθανεῖν ἤ παρανομῶν ζῆν.
10.Παρεσκευάζοντο προσβολάς τῷ τείχει ποιησόμενοι.
11.Κλέων οὐ βουλόμενος μάχῃ διαγωνίσασθαι ἐκέλευεν ἀναχώρησιν.


Μετοχές - 1η άσκηση



Το κείμενο προέρχεται από το λόγο του Λυσία «Υπέρ Μαντιθέου» 4-8. Ο Μαντίθεος απολογείται στο δικαστήριο προσπαθώντας να εξηγήσει ότι ήταν αμέτοχος στην τυραννία των Τριάκοντα. Στην αριστερή στήλη φιλοξενείται η απόδοση στα ελληνικά με αμετάφραστες τις μετοχές ενώ στη δεξιά στήλη η απόδοση στα ελληνικά είναι πλήρης.
Να εντοπίσετε και να υπογραμμίσετε στη δεξιά στήλη τις προτάσεις που αποδίδουν στα ελληνικά τις αμετάφραστες μετοχές της αριστερής στήλης.


Ο πατέρας μας, δηλαδή, μας έστειλε πριν από τη συμφορά στον Ελλήσποντο στον Σάτυρο το βασιλιά του Πόντου διαιτησομένους , και δεν ζούσαμε (εδώ) στην πόλη οὔτε τῶν τειχῶν καθαιρουμένων οὔτε  μεθισταμένης τῆς πολιτείας, αλλά επιστρέψαμε πέντε μέρες νωρίτερα προτού αυτοί που ήταν στη Φυλή γυρίσουν από την εξορία στον Πειραιά. Και επιπλέον, ούτε εμείς, ἀφιγμένους  σε τέτοια κρίσιμη στιγμή ήταν φυσικό να θέλουμε να μετέχουμε σε ξένους κινδύνους, ούτε εκείνοι φαίνονται έχοντες τέτοια γνώμη ώστε να προσφέρουν αξιώματα για τη διοίκηση της πολιτείας και τοῖς ἀποδημοῦσι και τοῖς μηδέν ἐξαμαρτάνουσι, αλλά περισσότερο στερούσαν τα πολιτικά δικαιώματα ακόμη και τοὺς συγκαταλύσαντας τη δημοκρατία.


Ο πατέρας μας, δηλαδή, μας έστειλε πριν από τη συμφορά στον Ελλήσποντο στον Σάτυρο, το βασιλιά του Πόντου, για να ζήσουμε (εκεί), και δεν ζούσαμε (εδώ) στην πόλη, ούτε όταν γκρεμίζονταν τα τείχη ούτε όταν άλλαζε το πολίτευμα, αλλά επιστρέψαμε πέντε μέρες νωρίτερα, προτού αυτοί που ήταν στη Φυλή γυρίσουν από την εξορία στον Πειραιά. Και επιπλέον, ούτε εμείς, επειδή είχαμε φτάσει σε τέτοια κρίσιμη στιγμή, ήταν φυσικό να θέλουμε να μετέχουμε σε ξένους κινδύνους, ούτε εκείνοι φαίνεται να είχαν τέτοια γνώμη, ώστε να προσφέρουν αξιώματα για τη διοίκηση της πολιτείας και σ' εκείνους που ήταν μακριά από την πατρίδα τους και σ' αυτούς που δεν διέπραξαν κανένα αδίκημα, αλλά περισσότερο στερούσαν τα πολιτικά δικαιώματα ακόμη και από εκείνους που μαζί τους κατέλυσαν τη δημοκρατία.