Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης - Ισοκράτης (Γ΄ Γυμνασίου) - Διδακτική δοκιμή

Πρόκειται για διδακτική δοκιμή με στόχο να αντιληφθούν οι μαθητές το κείμενο και να το αποδώσουν στα ελληνικά χωρίς την προυπόθεση να ανγνωρίζουν γραμματικούς τύπους και συντακτικά φαινόμενα. Βασικό ρόλο στην προσέγγιση έχει το απόσπασμα του κειμένου που προηγείται σε μετάφραση καθώς και ο προσδιορισμός από τα παιδιά των εξωγλωσσικών συνθηκών. Επίσης καθοδηγητικό ρόλο παίζουν και τα χρώματα συγκεκριμένων λεξεων στις ερωτήσεις και το κείμενο με ανοιχτή τη γραμματική.

Θυσία για την πατρίδα - Λυσίας (Γ΄γυμνασίου) Διδακτική δοκιμή

Μια διδακτική δοκιμή της διδασκαλίας του κειμένου. Στόχος να κατανοήσουν και να αποδώσουν στα ελληνικά το κείμενο χωρίς να προυποτίθεται η αναγνώριση γραμματικών τύπων και συντακτικών φαινομένων. Γι' αυτό χρησιμοποιείται τόσο το εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου όσο και το κείμενο που προηγείται σε μετάφραση. Επίσης γίνεται προσπάθεια τα παιδιά να σκηνοθετήσουν την περίσταση της επικοινωνίας και τις εξωγλωσσικές παραμέτρους του λόγου

Αρχαία ελληνική γλώσσα Α΄ Γυμνασίου - Διαγώνισμα



Κείμενο
Ἵνα δὲ ἡ μάχη συνέβη καὶ ἔνθεν ὁρμηθεὶς ἐπέρασεν τὸν Ὑδάσπην ποταμὸν πόλεις ἔκτισεν Ἀλέξανδρος. Καὶ τὴν μὲν Νίκαιαν τῆς νίκης τῆς κατ’ Ἰνδῶν ἐπώνυμον ὠνόμασε, τὴν δὲ Βουκεφάλαν ἐς τοῦ ἵππου τοῦ Βουκεφάλα τὴν μνήμην, ὃς ἀπέθανεν αὐτοῦ ὑπὸ καύματός τε καὶ ἡλικίας καματηρὸς γενόμενος, πολλὰ δὲ πρόσθεν ξυγκαμών τε καὶ συγκινδυνεύσας Ἀλεξάνδρῳ, ἀναβαινόμενός τε πρὸς μόνου Ἀλεξάνδρου, ὅτι τοὺς ἄλλους πάντας ἀπηξίου ἀμβάτας, καὶ μεγέθει μέγας καὶ τῷ θυμῷ γενναῖος. Σημεῖον δέ οἱ ἦν βοὸς κεφαλὴ ἐγκεχαραγμένη, ἐφ᾿ ὅτῳ καὶ τὸ ὄνομα τοῦτο λέγουσιν ὅτι ἔφερεν· οἱ δὲ λέγουσιν ὅτι λευκὸν σῆμα εἶχεν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς, μέλας ὢν αὐτός, ἐς βοὸς κεφαλὴν μάλιστα εἰκασμένον. Οὗτος ὁ ἵππος ἐν τῇ Οὐξίων χώρᾳ ἀφανὴς ἐγένετο Ἀλεξάνδρῳ, καὶ Ἀλέξανδρος προεκήρυξεν ἀνὰ τὴν χώραν πάντας ἀποκτενεῖν Οὐξίους, εἰ μὴ ἀπάξουσιν αὐτῷ τὸν ἵππον. Τοσήδε γὰρ σπουδὴ Ἀλεξάνδρῳ ἀμφ᾿ αὐτὸν ἦν.

Παρατηρήσεις:

1.      Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις αντιγράφοντας από το κείμενο τις φράσεις ή τις προτάσεις που δίνουν την απάντηση.

Γιατί το άλογο του Μ. Αλεξάνδρου ονομάστηκε Βουκεφάλας;


Τι ακριβώς διέταξε ο Αλέξανδρος όταν έχασε το άλογό του στη χώρα των Ουξίων;


10 μονάδες
2.      Βρείτε στο κείμενο και αντιγράψτε 5 ρήματα που αναφέρονται στο παρελθόν.
α.
β.
γ.
δ.
ε.

5 μονάδες

3.      Διαβάστε με προσοχή τις εκφωνήσεις που ακολουθούν και απαντήστε στο χώρο που δίνεται από κάτω.

Το κείμενο λέει: Ἀλέξανδρος προεκήρυξεν δηλαδή Ο Αλέξανδρος διέταξε. Ξαναγράψτε τη φράση στ’ αρχαία ελληνικά ώστε να σημαίνει: Ο Αλέξανδρος διέταζε.


Το κείμενο λέει: ἐπέρασεν τὸν Ὑδάσπην ποταμὸν πόλεις ἔκτισεν Ἀλέξανδρος, δηλαδή Ο Αλέξανδρος πέρασε τον Υδάσπη ποταμό και έχτισε πόλεις. Ξαναγράψτε την πρόταση στ’ αρχαία ελληνικά ώστε να σημαίνει: Ο Αλέξανδρος θα περάσει τον Υδάσπη ποταμό και θα χτίσει πόλεις.



Το κείμενο λέει: Καὶ τὴν μὲν Νίκαιαν τῆς νίκης τῆς κατ’ Ἰνδῶν ἐπώνυμον ὠνόμασε, δηλαδή Και τη Νίκαια την ονόμασε έτσι εξαιτίας της νίκης εναντίον των Ινδών. Ξαναγράψτε την πρόταση στ’ αρχαία ελληνικά ώστε να σημαίνει: Και την Νίκαια την είχε ονομάσει έτσι εξαιτίας της νίκης εναντίον των Ινδών.


3 μονάδες

4.      Τι σημαίνουν στα ελληνικά οι τύποι του ρήματος εἰμί που ακολουθούν;

α. ἐσμέν:
β. ἦσθα:
γ. εἶ:
δ. ἦν:
2 μονάδες

Αρχαία ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου - Διαγώνισμα



Κείμενο

Ἐν Ἀθήναις τοὺς παῖδας μετ' ἐπιμελείας διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι. Πρῶτον μὲν καὶ τροφὸς καὶ μήτηρ καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἐπιμελοῦνται ὅπως βέλτιστος γενήσεται ὁ παῖς, διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιον, τὸ δὲ ἄδικον καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν ἐστι. Εἶτα δέ, ἐπειδάν οἱ παῖδες εἰς ἡλικίαν ἔλθωσιν, οἱ γονεῖς εἰς διδασκάλων πέμπουσιν, ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται ὅπως γράμματα μάθωσι καὶ τὰ γεγραμμένα ἐννοῶσι, οἱ δὲ κιθαρισταὶ τῷ κιθαρίζειν ἡμερωτέρους αὐτοὺς ποιεῖν πειρῶνται καὶ τάς τῶν παίδων ψυχάς πρὸς τὸν ρυθμὸν καὶ τὴν ἁρμονίαν οἰκειοῦσι. Ἔτι οἱ παῖδες ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις φοιτῶσιν, ἔνθα οἱ παιδοτρίβαι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν ποιοῦσι, ἵνα μὴ ἀναγκάζωνται ἀποδειλιᾶν διὰ τὴν τῶν σωμάτων πονηρίαν.

*Όλες τις απαντήσεις θα τις γράψεις πάνω στη φωτοτυπία.

Ερωτήσεις κατανόησης: (χώρος για τις απαντήσεις βρίσκεται πίσω)

1.      Εκτός από τη μητέρα και τον πατέρα ποιοι άλλοι έχουν την ευθύνη να αναθρέψουν τα μικρά παιδάκια πριν αρχίσουν την εκπαίδευσή τους έξω από το σπίτι; Να τους ονοματίσεις όπως τους αναφέρει το κείμενο. Αυτό αρκεί.
(4 μονάδες)

2.      Τι μαθήματα έκαναν εκείνη την εποχή τα παιδιά με τους δασκάλους τους;
(6 μονάδες)

Ερωτήσεις γραμματικής:

1.      Να εξηγήσεις για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις γιατί τονίζονται με οξεία ή περισπωμένη. Απάντησε όπως στα παραδείγματα.
Π.χ καλόν: βραχύχρονο = πάντα οξεία ή ἐπιμελοῦνται: μακρό-βραχύ = περισπωμένη (το αι στο τέλος της λέξης είναι βραχύ)
(4 μονάδες)
Ἀθήναις:
δίκαιον:
πρῶτον:
τροφὸς:
μήτηρ:
πειρῶνται:
γενήσεται:
ἡμερωτέρους:

2.      Σε ποια πτώση και ποιον αριθμό βρίσκονται τα παρακάτω ουσιαστικά;
γυμνασίοις:
ρυθμόν:
τροφοί:
παιδαγωγῷ:
(4 μονάδες)
3.      Να γράψεις την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό. Βάλε τα σωστά σημάδια (πνεύματα-τόνους) στα άρθρα που θα χρησιμοποιήσεις.

τῇ τροφῷ:
τοῖς ρυθμοῖς:
τούς παιδαγωγούς:
τῷ γυμνασίῳ:
(2 μονάδες)


Οδύσσεια Α΄ Γυμνασίου ραψ. π Διαγώνισμα



15        Δεν πρόλαβε να πει τον λόγο του, κι ο αγαπημένος γιος του
πρόβαλε στη θύρα. Τα 'χασε ο χοιροβοσκός,
κι όπως πετάχτηκε όρθιος, του πέφτουν οι κούπες απ' το χέρι,
 που τις ετοίμαζε να συγκεράσει κρασί σπινθηροβόλο.
Τρέχοντας, με τον κύρη του αντικρίστηκε και βουρκωμένος τον ασπάστηκε
20        στην κεφαλή, στα δυο ωραία του μάτια, στα δυο του χέρια.
Με πόση αγάπη ένας πατέρας υποδέχεται τον γιο του,
που γύρισε επιτέλους από χώρα μακρινή πάνω στα δέκα χρόνια,
μοναχογιός μονάκριβος, μεγαλωμένος με βάσανα και κόπο-
έτσι και τον θεόμορφο Τηλέμαχο τον έσφιξε στην αγκαλιά του
25        ο θείος1 χοιροβοσκός και τον εγέμισε φιλήματα,
σάμπως να γλίτωσε από θάνατο.
Ολοφυρόμενος τον προσφωνούσε και σαν πουλιά τα λόγια του πετούσαν:
«Ήλθες, γλυκό μου φως! Κι εγώ δεν έλεγα πως θα σε ξαναδούν τα μάτια μου,
αφότου εμίσεψες με το καράβι σου στην Πύλο.
30        Μα τώρα εμπρός, κόπιασε μέσα, παιδί μου αγαπημένο,
να σε χαρεί η ψυχή μου βλέποντας πως είσαι πάλι εδώ,
φτασμένος απ' τα ξένα. [...]»
[…]

100      Πήρε τον λόγο τώρα και του μίλησε βασανισμένος ο Οδυσσέας και θείος:
«Φίλε, θαρρώ πως επιτρέπεται να πω κι εγώ τον λόγο μου.
Σ’ ακούω αλήθεια κι η καρδιά μου γίνεται κομμάτια,
με τις ξεδιαντροπιές που λέτε των μνηστήρων, όσα μες στο παλάτι
μηχανεύονται και δεν σε λογαριάζουν, ας είσαι αυτός που είσαι.
105      Πες μου, [...] μήπως από φωνή θεού
σ' εχθρεύεται ο λαός; ή πικραμένος κατηγορείς
τ' αδέλφια σου; Κι όμως σ' αυτά στηρίζεται
όποιος συναγωνίζεται μαζί τους, αν έχει σηκωθεί φιλονικία μεγάλη.
Νέος ας ήμουνα κι εγώ, αν είχα το κουράγιο σου,
110      να 'μουνα ο γιος του άψογου Οδυσσέα- [...]
112      τότε επιτόπου να μου κόψει το κεφάλι ο κάθε ξένος,
αν δεν γινόμουνα σ' όλους αυτούς η συμφορά τους [...].
115      Αν πάλι, έναν εμένα, οι πολλοί με δάμαζαν,
καλύτερα μες στο παλάτι μου νεκρός να πέσω χτυπημένος,
παρά να βλέπουν συνεχώς τα μάτια μου τα ανόσια έργα τους· [...].»

122          Ανταποκρίθηκε στα λόγια του ο φρόνιμος Τηλέμαχος:
«Ξένε, ξεκάθαρα, χωρίς περιστροφές θα σου μιλήσω.
Μήτε ο λαός μ' εχθρεύεται κι είναι βαρύς μαζί μου,
125      μήτε τ' αδέλφια μου κατηγορώ, που όποιος συναγωνίζεται μαζί τους,
βρίσκει σ' αυτά πράγματι στήριγμα, αν σηκωθεί φιλονικία μεγάλη.
Γιατί ο Κρονίδης τη γενιά μας μονόκληρη την έκαμε·
μοναχογιό τον γέννησε ο Αρκείσιος τον Λαέρτη,
μοναχογιό ο Λαέρτης τον πατέρα μου Οδυσσέα-
130      κι ο Οδυσσέας πάλι μόνο εμένα έσπειρε και μ' άφησε4
σε τούτο το παλάτι, αλλά δεν πρόλαβε το όφελος να δει.
Και να στο σπίτι τώρα χιλιάδες οι κακόβουλοι ξεφύτρωσαν [...]
136      τόσοι της μάνας μου οι μνηστήρες, τόσοι λυμαίνονται5 το βιος μου.

Παρατηρήσεις:


  1. Να εντοπίσετε στα αποσπάσματα μία παρομοίωση και να εξηγήσετε τι ακριβώς θέλει να αναδείξει, να μεταδώσει ο ποιητής με τη συγκεκριμένη παρομοίωση.
5 μονάδες

2.      Σε ποιο σημείο ο Εύμαιος υποδέχεται τον Τηλέμαχο και τι νομίζετε ότι νιώθει ο Οδυσσέας όταν ακούει τα λόγια του χοιροβοσκού;
5 μονάδες

3.      Αφού διαβάσετε το παρακάτω δημοτικό τραγούδι να απαντήσετε στην ερώτηση που ακολουθεί:

Γιατί δακρύζεις, λυγερή, και βαριαναστενάζεις;
Μήνα πεινάς, μήνα διψάς, μην έχεις κακή μάνα;
Μήτε πεινώ, μήτε διψώ, μήτε έχω κακή μάνα˙
ξένε μου κι αν εδάκρυσα κι αν βαριαναστενάζω,
τον άντρα έχω στην ξενιτιά και λείπει δέκα χρόνους.

Το παραπάνω απόσπασμα χρησιμοποιεί την τεχνική των άστοχων ερωτήσεων.

α. Γιατί πιστεύετε ότι ονομάζονται έτσι;
β. Να προσδιορίσετε τους στίχους όπου διαπιστώνετε ότι ο Όμηρος χρησιμοποιεί την ίδια τεχνική στο απόσπασμα που σας δόθηκε.
γ. Σε τι ακριβώς δίνει έμφαση ο ποιητής με τη χρήση αυτής της τεχνικής;

5 μονάδες
4.      Τι επιδιώκει ο Οδυσσέας με την παρέμβασή του στη συζήτηση; Να απαντήσετε με αποδείξεις τα λόγια που χρησιμοποιεί για κάθε επιδίωξή του.

5 μονάδες